علی رهبری
چندی پیش از این خبر خوشایند به خود بالیدیم و آرزو کردیم ایکاش موقعیتی فراهم می آمد تا همه ایرانیان خارج از کشور به وطن باز می گشتند.
علی رهبری موسیقی دان مشهور ایرانی که سالهای دوری است در خارج از کشور به رهبری ارکسترهای بزرگ می پردازد، پس از فارغ التحصیلی از هنرستان عالی موسیقی ایران و احراز رتبه نخست با دریافت بورس تحصیلی به کشور اتریش رفت و از کنسرواتوار موسیقی وین –شهر موسیقی دنیا- با جایزه مخصوص در رهبری و آهنگسازی فارغ التحصیل گردید.
استادان او در ایران: حسین دهلوی و در وین پروفسور گاتفرید فون اینم برای آهنگسازی، پروفسور هانس سوارفسکی و استرایخر و کوسلیک برای رهبری ارکستر بودند.
علی رهبری: من با این امید به ایران می آیم تا شاید بتوانم تجربه های سی و پنج ساله جهانی خود را در اختیار هموطنانم بگذارم.
.
با آگاهی که شما از موسیقی کشورهای جهان سوم دارید، چگونه می توان موسیقی این کشورها را به سطح بین المللی رسانید؟
.
هر ارکستری احتیاج به معلم خوب دارد. در مجموع ارکستر بد در دنیا نادر است، ولی رهبر معلم خیلی کم است. هر ارکستر می توارند خیلی خوب، متوسط یا بد کار کند که این همر بستگی به رهبر آن ارکستر دارد و اینکه او هر هفته را با نوازندگان چطور می گذراند، در واقع کار و سطح یک ارکستر ارتباط مستقیم با مدارس و روند تحصیلی موسیقی یک کشور دارد.
.
با توجه به سالهایی که از ایران دور بوده اید، از موسیقی فعلی ایران چه برداشتی دارید و آیا میدانید در چه سطحی قرار دارد؟
.
از وضع موسیقی در ایرانِ امروز اطلاعات زیادی ندارم، ولی اطمینان دارم که ایرانیان آنقدر با استدلال هستند که با پایه ریزی درست بتوانند خیلی زود به سطح بالاتر برسند.
(هنر موسیقی)
.
و اما...
چندی پیش این خبر تاسف انگیز را شنیدیم...
"علی رهبری ارکستر سمفونیک تهران را ترک کرد"
به نقل از سی اچ ان
گروه هنر : قرار نبود وجد شنیدن سمفونی نهم بتهوون با خبر رفتن علی رهبری همراه شود.
خیلی از کسانی که در سالن بودند نمی دانستند به مهمانی خداحافظی رهبر ارکستر سمفونیک تهران دعوت شده اند. او به وین پرواز می کند و تا هنگامی که «حقوق و دستمزد نوازندگان و خوانندگان گروه پرداخت نشود، در تهران ارکستری را رهبری »نمی کند.هرچند قول داده است که«در اولین روزی که بگویند بیا اینجا که ارکستر را و مدارس موسیقی را درست کن» بازگردد.
او پس از پایان قطعه چهارم سمفونی نهم بتوون و تشویق چندباره مردم بازگشته بود تا هم ثانیه ای دیگر رهبری کند و هم سخنی بگوید. سالن پس از پایان اجرای قطعه چهارم سمفونی به پاخاسته و حاضران بارها و بارها گروه را تشویق کرده بود. حرکت دستان رهبری تند بود و نوازندگان سریع تر می نواختند. پس از چند بار تعظیم و تشکر گروه «علی رهبری» رهبر ارکستر خواست تا کلامی بگوید:« شاید قطعه ها و صحبت های من برای کسانی که چند بار به شنیدن این اجرا آمده اند تکراری باشد. اما سمفونی نهم بتهوون ارزش آن را دارد که چندین بار شنیده شود . هنگامی که بعد از 30 سال به ایران آمدم خیلی شگفت زده شدم وقتی دیدم مردم در این تالار برای اجرای سمفونی نهم بتهوون می ایستند. فکر می کردم اگر موسیقی سبک،تفریحی و آسانی بزنیم مردم آن را می پسندند. خیلی نگران بودم. قطعه اول، دوم و سوم آن در 30 سال گذشته اجرا نشده است. قطعه چهارم آن اجرا شده و می شناسید. قطعه شایسته«نیما» برای آقای «علیرضا مشایخی» را نیز برای بخش اول انتخاب کردیم. امشب شب هفتم و اجرای آخرش است. "فردا که به وین می روم نمی دانید برای من چه قدر سخت است و دو سه روز اول باید خودم را راضی کنم. هر چند برای روز سه شنبه کنسرت دارم"»
او سپس به گروه اشاره کرد و ادامه داد:«این ارکستری را که می بینید همه ایرانی هستند. مال این مملکت هستنداز جای دیگر نیامده اند. هر شخصی در این ارکسرت 19 – 20 سال تجربه داردکه می تواند این نت ها را بزند. شاید کمتر بدانید آنها چه مقامی به لحاظ تبحر بر کار خود دارند .»
رهبری به یکی از نوازندگان اشاره کرد و گفت :«اینها 8 برادرند. از بچگی می دانستند چه کاره می خواهند بشوند زندگی اشان را گذاشته اند.هنگامی که رهبر ارکستر فلارمونیک مالاگا در اسپانیا بودم ، مدیر به من حرفی زد که در ذهنم مانده است. او گفت :شهردارها، وزیرها،رییس ها همه می آیند و می روند اما شما هنرمندان هستید که می مانید. این ارکستر هم همانطور مانده است. خیلی ها آمده اند و رفته اند. اما این ارکستر مانده است.»
رهبر ارکستر سمفونیک این چنین خبر رفتن خود را داد:« من فردا به وین پرواز می روم و دیگر در تهران ارکستری را رهبری نمی کنم تا وقتی که حقوق این نوازنده های گرامی را بدهند. من می می دانم که مدال طلای ورزشی نیاورده ام ، اما می دانم که تنها ایرانی هستم که مدال طلای مسابقات جهانی موسیقی دنیا را گرفته ام. این را هم نمی گویم که منت بگذارم. من هر چیزی هم که یاد گرفته ام از استادهای این مملکت بوده است. اما نمی توانم تو روی این نوازندگان نگاه کنم وقتی حقوق یک نفر که بسیار عالی می نوازد تنها 80 هزار تومان باشد. هر چند می دانم به من خانه ، ماشین و سکه طلا می دهند . اما این حداکثر حقوقی است که مسئولین توانسته اند برای نوازندگان در نظر بگیرند. من بیش از 120 کنسرت رهبری کرده ام و 5 جا مدیر بوده ام. نمی خواهم اعتراض کنم اما برای من باعث خجالت است که اعضای این گروه پس از این همه سال و پشت سر گذراندن امتحانات و مراحل سخت بین 45 تا 80 هزار تومان حقوق بگیرند. هر چند امروز یکی از آنها به من می گفت نرو ! تو اگر بگویی من مجانی هم می نوازم. » |
علی رهبری هنگامی که بیست و چند ساله بوده ، در حالی که رهبری ارکستر و مدیریت هنرستان عالی موسیقی را بر عهده داشته، از ایران رفته است. او گفت :« من که ایران نبودم، با عشق و علاقه بازگشتم. هر وقت هم بگویند بیا اینها را درست کن تجربه اش را دارم ، با آنها غریبه نیستم و برمی گردم. هر چند شایع شده بود که من باز نمی گردم اما برگشتم و به سرعت بار دیگر این سمفونی را اجرا کردیم.نمی خواهم اعتراض کنم اما اینها را می گویم که حتی یک همسایه به همسایه اش بگوید کاش به اعضای ارکستر آن قدر حقوق بدهند که مجبور نباشد 4 – 5 جا کارکندتا یک زندگی معمولی در این شهر گران داشته باشد. برای من این افراد ارزششان کمتر از یک مهندس،دکتر و استاد دانشگاه نیست.»
او دوباره خواست تا قطعه دیگری برای حاضران بزند. قطعه سوم را انتخاب کرد. قطعه ای ملایم و دلنواز برای شنوندگان و سخت و دشوار برای رهبری و اجرا و گفت :«چشم هایتان را ببندید و آن را بشنوید و ببینید چه طور بتهوون نابینا و خلاق آن را برای رفتن از قلبش به قلب افراد ساخته است. »
آغازگر این اجرا قطعه ای از علیرضا مشایخی بود. پس از آن گروه کر وارد شد، پری زنگنه بانوی موسیقی ایران هم همراه گروه داخل آمد. گروه کر نشست و میکروفن ها را برای خود آماده کردند. نواختن سمفونی نهم بتوون آغاز شد. 4 قطعه متصل به هم که تقاضا شد که حاضران در طول اجرا تشویقی نکنند. قطعات نواخته می شد. رهبری هدایت گروه را بر عهده داشت. نوازندگان دست های خود را به تناسب بالا و پایین می آوردند. حرکت منظم و هماهنگ ها سازها برای خود دیدنی بود. جمع زیادی از موسیق دانان، نوازندگان و دوستداران موسیقی کلاسیک در سالن حاضر بودند. آنان اجرا را با حرکت ملایم سر و دستانشان همراهی می کردند. گروه کر صبورانه انتظار می کشید.
قطعه آخر، قطعه چهارم آغاز شد. شروع آن تند و شگفتی آور. گروه کر به پا می خیزد. دفترهای خود را باز می کنند. همه سیاه پوشند، حتی دفترها. نواختن از ویولن سل ها آغاز می شود، بعد نوبت ویولن ها می رسد و دیگر سازها. پس از چند رفت و برگشت سازها نوای خوانتده طنین انداز می شود. ارکستر در وقفه های کوتاه خواندن او را همراهی می کند. در یک همراهی بی نظیر همه سازها به صدا در می آیند و گروه کر آنها را همراهی می کند. شکوه شنیدن نوای سوپرانوی «پری زنگنه» در کنار خوانندگان دیگر، خسرو محصوری«تنور»، گیتی خسروی «التو»، شقایق اله یاری«سوپرانو» و میرهادی قضات «باریتون» فرصتی تکرار نشدنی به نظر می رسد.
قطعه چهارم برای شنوندگان، قطعه ای آشناتر است، آن قدر آشنا که همراهی بی صدا سر ودستان حاضران را به دنبال دارد. بتهوون دیگر برای همه است. لحظه شکوهمند دیگری فرا می رسد. ارکستر سمفونیک تهران توانست یکی از قطعات سخت موسیقی جهان را اجرا کند. لحظه شکوهمند همراهی سازها و نوای کر چندین بار دیگر تا پایان قطعه چهارم اجرا می شود. لحظات شکوهمند اجرای این سمفونی و کر بارها و بارها در طول اجرا تکرار شده است. پس از پایان قطعه چهارم دیگر می شود تشویق کرد. تالار وحدت که تا بالکن سوم لبریز جمعیت است یک صدا تشویق می کند. بارها و بارها. دسته گل هایی به ارکستر داده می شود. جمعیت یک صدا تشویق می کند. شاید تا سال ها امکان اجرایی چنین در تالار فراهم نشود. شاید دوباره 30 سال برای شنیدن سمفونی بتهوون فاصله بیفتد. |
سوابق طولانی علی رهبری در ارکستر های بزرگ موسیقی افتخار آمیز است. او دستیار فون کارایان موسیقی دان برجسته و مشهور جهانی بوده.
.
موقعییت های علی رهبری:
1973-1967 (ایران) رهبر اصلی ارکستر کنسرواتوار و ژونس موزیکال
2. 1980-1978 (آلمان) مسئولیت هنری ارکستر سمفونی نورنبرگ
3. 1980 (برلین) دستیاری رهبر پرآوازه، هربرت فون کارایان همراه با ارکستر فیلارمونیک برلین
4. 1985-1979 دعوت شدن منظم برای همکاری با کارایان در رهبری ارکسنر فیلارمونیک برلین
5. 1988-1984 رهبر اصلی میهمان ارکستر بی آر تی
6. 1996-1988 مدیر موسیقی و رهبر اصلی ارکستر بروکسل
7. 1999-1997 مدیر موسیقی و رهبر اصلی فیلارمونیک زاگرب
8. 2004-1999 (اسپانیا) مدیرموسیقی و رهبر ارکستر فیلارمونیک مالاگا
9. ضبط بیش از 150 سی دس (حدود 40 اپرا) که این آثار در سراسر جهان قابل دسترسی می باشند.
